Herkül ve Augias'ın Ahırı - Oyunun Konusu

Adını ünlü Yunanlı tarihçiden alan Polybios karakteri – Dürrenmatt’ın oyununda Yunanlıların milli kahramanı Herkules’in özel sekreteridir – oyunun ana karakterlerini tanıtır ve konuyu özetler. Olay Herkules’in beşinci görevi, yani Augias’ın sığır ahırlarının hayvan pisliğinden arındırılmasıdır. Elis halkı ülkede hayvan pisliğinin giderek artmasından şikayetçidir ve Başkan Augias’tan soruna bir çözüm bulmasını istemektedir. Augias, Theben’de yaşayan ünlü Herkules’e bir mektup yazarak kendisini bu temizlik işiyle görevlendireceğine dair söz verir. Lichas ve Lichas adlı postacılar, kendi iş ahlakı anlayışlarına uygun davranarak mektubu okurlar ve içeriğini herkese yayarlar. Augias’ın milli kahramanlarını aşağılayan teklifi bütün Yunanlıları öfkelendirir. Herkules de kendini kaybeder ve dünyaca ünlü öfke nöbetlerinden birine kapılarak özel sekreterini evire çevire döver.

Ancak dolgun ücretli bu iş teklifi Polybios açısından çok önemlidir. Çünkü milli kahraman bir yıldan beri işsizdir ve alacaklıların kuşatması altındadır, ayrıca sekreterine de bir hayli maaş borcu vardır. Şefinin yeni bir öfke patlaması yaşayacağından korkan Polybios evin hanımı Deianeira ile konuşur, o da Herkules’i görevi kabul etmesi konusunda ikna etmeyi başarır.

Ünlü çiftin Theben’den gelişi Elisliler tarafından büyük bir merakla izlenir. Augias’ın oğlu Phyleus Deianeira’nın yanına sızar ve ona aşık olur. Augias’ın ahır uşağı Kambyses Herkules’le buluşmak istemektedir. Herkules için bu Elis macerası git gide kahramanlık şöhretinin sınanması halini almaktadır. Deianeira ve Phlyleus giderek birbirlerine yakınlaşmışlardır. Herkules’in planı, yani Alpheios ve Peneios ırmaklarını tıkayıp yataklarını değiştirerek Elis’in pisliğini denize doğru akıtma düşüncesi Elis bürokrasisinin engelleriyle karşılaşır. Öfkeden deliye dönen Herkules, Kambyses’le birlikte ineklerini sağmakta olan Augias’ı ziyaret eder. Augias resmi dairelere karşı savaşını da, tıpkı efsanevi canavarlara karşı savaştığı gibi, cesaretle sürdürmesini öğütler ona. Buna karşılık Kambyses, kahramanının görevini yasalara aldırmadan tamamlamasını beklemektedir. Herkules Augias’ın pragmatik önerisini benimser. Phyleus Deianeira ile yaptığı bir konuşmada, Elislilerin pislikten arınmayı gerçekten istediklerinden kuşkulu olduğunu söyler, “çünkü pislik olmadan yaşamayı bilmezler”. Milli kahramanın beşinci görevi her halükârda tıkanmıştır ve Herkules’le Deianeira mali açidan Theben’dekinden bile daha büyük bir yıkım içinde bulurlar kendilerini.

Elis milli sirkinin müdürü Tantalos bu durumda ortaya çıkar. İşletmesine yeniden bir canlılık kazandırma umuduyla, Herkules’e sirkte bir gösteri karşılığı hatırı sayılır bir ücret önerir. Herkules bu teklifi öfkeyle reddeder. Ancak Polybios, Augias’ın ödeyeceği ücretin başta sandıklarından daha az olacağını bildirince, Tantalos’un teklifini kabul etmeye karar verir. Herkules’e büyük bir hayranlık besleyen Augias’ın kızı İole, mesleki ve toplumsal kariyerinin dibine vurmuş olan kahramana, çoktandır sorgulamaya başladığı mitolojik şöhretini hatırlatır. Bu sırada Elis parlamentosundaki çeşitli çıkar grupları, pisliklerden arınmanın yarar ve zararları hakkında tartışmaktadır. Seçkin ve sıradan halk ise tüm siyasetin dışında Elis Sirki’nde toplanmış, ağırlık kaldırarak gösteri yapan Herkules’i izleyip eğlenmektedir. Bu gösteri karşısında eğlenmeyen tek kişi, daha iyi bir dünya için beslediği umutları yitiren ve yaptığı evlilik teklifi Deianeira tarafından geri çevrilen Phyleus’tur.

Herkules sirkteki gösterinin ardından Tantalos tarafından da dolandırıldığını öğrenir. Artık tam anlamıyla iflas etmiştir. Dürrenmatt’ın kahramanı, mitolojideki Herkules’in aksine Augias’ın ahırlarını pisliklerden arındırmayı başaramaz. Deianeira ve Polybios ile  birlikte altıncı görevini yerine getirmeye, Stymphalia kuşlarının soyunu tüketmeye hazırlanır.